Einkarekin heilsugæsla á Akureyri
Ég mælti fyrir þingsályktunartillögu minni þess efnis að Alþingi álykti að heilbrigðisráðherra feli Sjúkratryggingum Íslands að bjóða út rekstur heilsugæslustöðvar á Akureyri fyrr i haust.
Í ljósi þess að þáverandi heilbrigðisráðherra ákvað þann 7. Nóvember 2019 að opna skyldi tvær heilsugæslustöðvar á Akureyri er kjörið að önnur þeirra verði boðin út og mun ég rekja í máli mínu hvers vegna ég tel þetta skynsamlegt fyrir aðgengi íbúa á landsbyggðunum að nauðsynlegri heilsugæsluþjónustu.
Aðgengi að heilbrigðisþjónustu utan höfuðborgarsvæðisins er slitrótt og biðlistar virðast einkenna þjónustuna. Jafnvel á stórum þéttbýliskjörnum eins og á Akureyri. Einstaklingar njóta svo enn síður valfrelsi í heilbrigðisþjónustu utan höfuðborgarinnar, ef þeir hafa um einhverja þjónustu að velja yfir höfuð.
Fyrsta skrefið í eflingu heilsugæsluþjónustu um land allt var stigið á síðasta kjörtímabili með innleiðingu fjármögnunarlíkans heilsugæslu á landsbyggðinni. Þó líkanið sé ekki fullkomið tókst loksins að tryggja að fjármagn fylgi notendum heilsugæslunnar alveg óháð rekstrarformi hennar. Þannig búa notendur og veitendur heilbrigðisþjónustu við sambærilegar leikreglur sem er frumforsenda þess að hægt sé að færa þjónustuna nær íbúum.
Annað skref var tekið í sumar þegar rekstur einnar af tveimur heilsugæslum í Reykjanesbæ var boðin út, en þingflokkur Sjálfstæðisflokksins, með forgöngu háttvirts þingmanns Guðrúnar Hafsteinsdóttur, hafði einmitt lagt fram þingsályktunartillögu þess efnis fyrr í vor. Íbúafjöldi Reykjanesbæjar er sambærilegur af stærð og Akureyrarbær og því er fátt ef eitthvað sem stendur í vegi fyrir því að endurtaka leikinn á Akureyri.
En af hverju einkarekstur?
Reglulega kviknar umræða um einkarekstur í heilbrigðiskerfinu og umræða um fjölbreyttar leiðir í rekstri á heilbrigðisþjónustu. Áður en lengra skal haldið er mikilvægt að því sé haldið til haga að leikreglurnar eru þær sömu óháð rekstrarformi, jafnt aðgengi íbúa, sama komugjald, og sambærileg fjármögnun. En afhverju að höfum við þetta þá ekki bara allt í höndum ríkisins?
- Val fyrir notendur og starfsfólk
Með því að opna á valmöguleika íbúa til að velja milli heilsugæslustöðva sem reknar eru af sitthvorum aðilanum þá mun íbúum standa til boða að velja þann veitanda þjónustu sem hentar þeim best hverju sinni, veitir bestu þjónustuna, er með styttri biðtíma eða er skemur frá heimilinu. Þannig munu fjármunirnir fylgja notandanum þangað sem hann kýs að fara og heilsugæslurnar hafa aukinn hvata til þess að bjóða upp á betri þjónustu.
Það sama má segja um starfsfólkið sem mun hafa á milli fleiri valkosta að velja og geta valið þann vinnustað sem hentar þeim betur, hvort sem hann sé rekinn af ríkinu, sveitarfélaginu eða einkaaðila. Leiða má líkur að því að auknir valmöguleikar hvað varðar rekstrarform hafi í för með sér að auðveldara verði að fá heimilislækna til starfa á Akureyri, en oft hefur reynst erfitt að fá sérfræðinga, hvort sem á sviði læknisfræðinnar eða annarra sérfræðigreina, til starfa á landsbyggðinni og því mikilvægt að gera starfsumhverfi þeirra eins fjölbreytt og aðlaðandi og unnt er.
Akureyri hefur góða sögu að segja frá því að Heilsuvernd tók við rekstri hjúkrunarheimilanna Hlíðar og Lögmannshlíðar. Þar hefur tekist að snúa við rekstrinum en fyrir skiptin stefndu hjúkrunarheimilin í þrot. Ekki nóg með það heldur hefur ánægja íbúa, aðstandenda og starfsfólks með starfsemina aukist.
Önnur ástæða fyrir auknum einkarekstri er ánægja og aukið traust
Samkvæmt þjónustukönnun Maskínu fyrir allar 19 heilsugæslustöðvarnar á höfuðborgarsvæðinu frá því í fyrra þá njóta einkareknar heilsugæslustöðvar almennt meira trausts en aðrar heilsugæslustöðvar. Þar kom fram að allar fjórar einkareknu heilsugæslustöðvar höfuðborgarsvæðisins voru yfir meðaltali þeirra heilsugæslustöðva sem nutu mest trausts eins þegar spurt var um ánægju viðskiptavina röðuðu þær sér í fjögur efstu sætin.
Ekki nóg með það heldur hefur traust og ánægja með þjónustu heilsugæslustöðva á höfuðborgarsvæðinu almennt batnað, sem gefur til kynna að valfrelsi notandanna hefur ýtt undir bætta þjónustu á öllum stöðvunum, ekki aðeins þeim einkareknu.
Kostir einkarekinna heilsugæslustöðva eru ótvíræðir og því full ástæða til þess að bjóða ekki einungis upp á þann kost á höfuðborgarsvæðinu heldur einnig að tryggja landsbyggðunum möguleika á að nýta sér þjónustu þeirra. Á höfuðborgarsvæðinu geta notendur valið milli heilsugæsla sem reknar eru af ríkinu og þeim sem eru einkareknar og þannig valið þann þjónustuveitanda sem þeim hugnast best. Valfrelsi neytenda ætti að vera aukið á landsbyggðunum einnig. Nú er kjörið tækifæri að halda þessari þróun áfram í átt að öflugri heilbrigðisþjónustu á landsbyggðinni.